مقالات

ارث

منتشر شده ژوئن 14, 2023 · بروزرسانی شده فوریه 7, 2025

✅ ارث

با توجه به این که مرگ یک پدیده طبیعی است که برای همه انسان‌ها اتفاق می‌افتد، قوانین مربوط به ارث و وراثت برای تعیین و تنظیم اموال و دارایی‌هایی که پس از فوت فرد به وراثت می‌رسند، تصویب شده‌اند. این قوانین بر اساس شرع مقدس اسلامی، سهم الارث تمامی وراث متوفی را مشخص می‌کنند و افرادی که به موجب قانون، از فرد متوفی ارث می‌برند، بر اساس شرع، به وراث سببی و نسبی، تقسیم می‌شوند که وراث نسبی، دارای نمودار وراث طبقه اول تا آخر بوده و ارث بردن از متوفی، تابع این درجات و طبقات خواهد بود. در این متن، قصد داریم
که طبقات و درجات ارث در قانون مدنی را بررسی کنیم و افراد طبقه اول، دوم و سوم وراث نسبی را بر مبنای نمودار وراث طبقه اول تا آخر، توضیح دهیم.

فهرست مطالب

افراد می‌توانند به دو صورت ارث بری کنند، یعنی به موجب نسب یا به موجب سبب. برای تنظیم و تعیین حقوق وراث، قانون مدنی بر اساس شرع مقدس، وراث نسبی را به سه طبقه و درجات مختلف تقسیم کرده است. وراث نسبی شامل وراث سببی و وراث نسبی می‌شوند. وراث سببی شامل همسر و همینطور افرادی هستند که به دلیل رابطه خاصی با متوفی، مثل خویشاوندان نزدیک، به وراثت او ادعا دارند. وراث نسبی شامل افرادی هستند که به دلیل رابطه خونی با متوفی، مثل فرزندان، پدر و مادر، عمو و عمه و سایر افراد، به وراثت او ادعا دارند. در این سه طبقه، وجود هر یک از افراد، مانع وراثت افراد دیگر در ترتیب طبقات و درجات پایین‌تر می‌شود.

-وراث سببی به چه معنا می باشد؟

افرادی که رابطه خاصی با متوفی دارند مانند همسر
-وراث نسبی به چه معنا می باشد؟افرادی که با متوفی رابطه خونی دارند مانند فرزندان و پدر و مادر

در ادامه به ۳ طبقه وراث می پردازیم:

طبقه اول وراث نسبی، که شامل پدر، مادر و فرزندان متوفی است.
این افراد در درجه اول طبقه اول قرار می‌گیرند و در صورت وجود هر یک از آن‌ها، افراد سایر درجات طبقه اول، مثل برادران و خواهران، به وراثت نمی‌رسند. برای فرزندان، تفاوتی بین ازدواج موقت و دائم در ارث بردن وجود ندارد و در هر دو حالت، درجه اول طبقه اول هستند.
درجه دوم طبقه اول وراث نسبی، شامل نوه‌ها یا اولاد اولاد است. این افراد در صورت فوت والدینشان، جانشین آن‌ها در ارث بری خواهند شد و در درجه دوم طبقه اول قرار می‌گیرند.
در نمونه مطرح شده، اگر بازماندگان متوفی، مادر و نوه او باشند، سهم ارث مادر، یک ششم از کل ارث متوفی است و نوه، به نیابت از مادر خود، به میزان سهم او، ارث خواهد برد. به این معنی که نوه، نصف سهم مادرش را به ارث خواهد برد و در مجموع یک سوم ارث متوفی را به دست خواهد آورد.

افراد طبقه دوم شامل اجداد، یعنی پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها و همینطور برادران و خواهران متوفی است. این افراد در صورتی که افراد طبقه اول درجات و طبقات ارث، مثل پدر، مادر و فرزندان، در قید حیات نباشند، ارث بری خواهند کرد.
همچنین، پدر و مادر اجداد، یعنی پدر و مادر پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها، و فرزندان خواهران و برادران، یعنی خواهر زاده ها و برادر زاده ها، هم در طبقه دوم ارث قرار دارند. این افراد در صورت فوت پدران و مادران و فرزندان خود، جانشین آن‌ها در ارث بری خواهند بود.
به طور کلی، در ساختار ارث بری در قانون مدنی، افراد در طبقات و درجات مختلف قرار می‌گیرند و وجود هر یک از آن‌ها، ممکن است مانع ارث بری افراد دیگر در درجات و طبقات پایین‌تر شود. این ساختار، برای تنظیم و تعیین حقوق وراث، بر اساس شرع مقدس ترتیب داده شده است.

طبقه سوم وراث شامل عموها، عمه‌ها، خاله‌ها و دایی‌ها است. همچنین، اولاد عموها، عمه‌ها، خاله‌ها و دایی‌ها نیز در این طبقه قرار می‌گیرند.

به طور کلی:

طبقه اول:
درجه اول: پدر و مادر و اولاد متوفی
درجه دوم : اولاد اولاد (نوه ها)
درجه سوم : اولاد اولاد اولاد (نبیره ها)]

طبقه دوم:
درجه اول : جد ( پدر پدر و پدر مادر ) و جده ( مادر پدر و مادر مادر) و برادر و خواهر
درجه دوم : پدر جد و مادر جد و پدر جده و مادر جده و فرزندان برادر و خواهر

طبقه سوم:
ا – عمو و عمه و خاله و دایی درجه ( درجه اول) و اولاد آنها ( درجه دوم)
2 – عمو و عمه و خاله و دایی پدر و مادر ( درجه اول) و فرزندان آنها (درجه دوم)]

در تقسیم اموال و دارایی متوفی، ابتدا ارث همسر داده می‌شود، زیرا همسر از وراث سببی است و وجودش به دلیل ازدواج به وجود آمده است. سپس، نوبت به بقیه وراث می‌رسد که در درجات و طبقاتی که در قبل بیان شدند قرار دارند. اما باید توجه داشت که درصورت وجود افراد در طبقه اول، افراد طبقه دوم ارث نمی‌برند. به عنوان مثال، اگر فردی فرزند داشته باشد، برادر یا خواهرش از ارث استثنا می‌شوند.
همچنین، در برخی موارد، اگر فردی مادر داشته باشد و همسر یا فرزندی نداشته باشد، با دادن سهم ارث مادر، ارث به خواهر و برادر نمی‌رسد.

این به این معنی است که اگر در طبقه اول وراث، مثلاً فرزندی وجود نداشته باشد، سایر اعضای طبقه اول ارث را به تنهایی به ارث خواهند برد و اعضای طبقه دوم به ارث نخواهند رسید.

میزان سهم الارث:

پدر در صورتی که میت فرزند داشته باشد.
یک ششم

در صورت داشتن یک خواهر یا یک برادر مادری
یک ششم

در صورت داشتن خواهران و برادران مادری متعدد
یک سوم

در صورت داشتن دو یا تعداد بیشتری خواهر پدری یا پدری مادری و بدون هیچ برادری
دوسوم

در صورتیکه میت تنها یک فرزند دختر داشته باشد.
یک دوم

اگر تنها یک خواهر پدری یا پدر و مادری داشته باشد.
یک دوم

اگر میت دو دختر یا بیشتر و بدون فرزند پسر باشد.
دوسوم

دعاوی ارث و میراث و اختلافات کیان وارثین بر سر انصار وراثت همیشه موجب بروز اختلافات و گاها درگیری و در برخی موارد قتل می شود لذا وکیل ارث و میراث در رشت می تواند با وکالت در پرونده انحصار وراثت موضوع اختلاف را از طریق دادگاه حل و فصل نماید .

داریوش صالحی

وکیل پایه یک دادگستری

عضو کانون وکلای دادگستری گیلان

کارشناسی ارشد دانشگاه تهران

قبول وکالت در دعاوی ملکی، ثبتی، زمین و اراضی منابع ملی،. قراردادها، قرارداد بانکی، ارث،، تنظیم سند، دعاوی کیفری، خانواده و….اعتراض به حکم بدوی، واخواهی، تجدید نظر خواهی و …

در محاکم عمومی حقوقی، انقلاب، دادسرای کیفری، دادسری نظامی، دادگاه تجدید نظر، دیوان عالی کشور،. دیوان عدالت اداری و…

شماره تماس :